Nền tảng theo dõi thị trường phân bón thế giới DTN cho biết, bảy trong số tám loại phân bón chính trong tuần vừa qua đều tăng giá cao hơn chút ít so với thống kê trước đó.

Cá biệt, phân khan (anhydrous) đã dẫn đầu về nhịp độ tăng giá trong số tất cả các loại phân bón, với mức tăng đột biến 4%, và ghi nhận mức cao nhất mọi thời đại là 1.492 USD/tấn, tăng so với 1.433 USD/tấn của tuần trước đó. 

Nhóm phân UAN28 cũng tăng 3% lên mức giá cao nhất mọi thời đại là 601 USD/tấn, phá vỡ mức kỷ lục trước đó là 585 USD/tấn; phân UAN32 cũng tiếp tục tăng giá kỷ lục trong tuần này, đạt 699 USD/tấn, tăng khoảng 2% và cũng là mức cao nhất mọi thời đại.

Sau khi chạm mức 800 USD/tấn lần đầu tiên kể từ tháng 3 năm 2012 vào tuần trước, phân 10-34-0 cũng đã tăng khoảng 2% lên 817 USD/tấn.

Phân DAP tuần qua có giá trung bình 877 USD/ tấn, còn phân MAP ở mức 936 USD/ tấn, trong khi phân kali tăng nhẹ lên 814 USD/ tấn.

Phân urê là loại phân bón duy nhất giảm giá, khoảng 1% xuống còn 910 USD/ tấn. Theo đó trên cơ sở giá mỗi pound nitơ, giá urê trung bình ở mức 0,99 USD/ lb.N, và phân khan là 0,91 USD/ lb.N, tiếp đến là UAN28 là 1,07 USD/ lb.N và UAN32 là 1,09 USD/ lb.N.

Giá bán lẻ phân bón so với một năm trước cho thấy tất cả các loại phân bón đều tăng đáng kể, trong đó một số loại phân bón có mức tăng trên 100%.

Cụ thể là phân MAP hiện có giá cao hơn 61%, phân 10-34-0 cao hơn 67%, DAP đắt hơn 76%, kali cao hơn 115%, urê đắt hơn 125%, UAN32 cao hơn 171%, UAN28 173% đắt hơn và phân khan cao hơn 205% so với năm ngoái.

Nền tảng theo dõi thị trường phân bón thế giới DTN tiến hành khảo sát hơn 300 nhà bán lẻ, và thu thập khoảng 1.700 hồ sơ dự thầu giá phân bón, để tạo ra Chỉ số phân bón DTN hàng tuần.

Theo giới chuyên gia phân tích, mặc dù bước sang năm 2022 thị trường phân bón thế giới đã bớt tăng nóng hơn so với năm ngoái, song phân bón hiện vẫn đang là mặt hàng có giá cao, ảnh hưởng không nhỏ tới sản xuất nông nghiệp của nhiều quốc gia trên thế giới.

Các nguồn tin tổng hợp cho thấy, nhu cầu phân bón trên toàn cầu vẫn đang mạnh mẽ ở các trung tâm nông nghiệp lớn, từ khắp châu Âu đến Bắc Mỹ, Nam Mỹ và đặc biệt là tại một số quốc gia ở khu vực châu Á… Nguyên nhân chính là do giá khí đốt và giá dầu mỏ tăng cao cũng góp phần đẩy giá tăng lên.

Bên cạnh đó, giá cước vận chuyển tăng cao do ách tắc gây ra bởi đại dịch Covid-19 trên toàn cầu, và đặc biệt là tình trạng khủng hoảng thiếu container vận chuyển, càng đẩy chi phí phân bón gia tăng.

Bỏ phố về quê làm nông

Tốt nghiệp đại học Kinh tế TP.HCM, sau gần 20 năm lăn lộn trong ngành tài chính - maketing, từng đảm nhận vị trí Phó Tổng Giám đốc một công ty du lịch tại Tiền Giang, anh Khanh vẫn quyết rẽ sang một hướng khác.

Sinh ra và lớn lên tại huyện Bến Lức, một trong những địa phương có diện tích trồng thanh long khá lớn của tỉnh Long An, anh nhận thấy cây thanh long có nhiều tiềm năng để anh xây dựng sự nghiệp. Từ suy nghĩ đó, anh Khanh quyết định bỏ phố về quê để sản xuất và xây dựng thương hiệu cho quả thanh long tại địa phương.

Vườn thanh long được sản xuất theo chuẩn GlobalGAP của gia đình anh Võ Văn Khanh tại Bến Lức (Long An). Ảnh: Minh Sáng

Anh Khanh cho biết, năm 2019, trên diện tích đất 3ha của cha mẹ để lại đang canh tác thanh long theo kiểu truyền thống, anh quyết định “đập đi xây lại”, chuyển toàn bộ sang canh tác theo chuẩn GlobalGAP.

Mặc dù biết rằng là tay ngang trong lĩnh vực nông nghiệp, việc chuyển đổi sẽ rất nhọc nhằn, nếu không thành công rất khó ăn nói với gia đình. Tuy nhiên, với bản lĩnh người từng làm trong lĩnh vực tài chính và quyết tâm theo đuổi đến cùng ý tưởng của mình, anh “cắp sách” đi học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình tiêu biểu trong và ngoài địa phương, tìm đến các Viện, trường để nắm bắt kỹ thuật và quy trình sản xuất.

Đồng thời, anh cũng tìm tòi những cách làm mới, sáng tạo, hiệu quả cao từ Internet để vừa áp dụng vừa cải tiến để phù hợp với vườn cây của gia đình.

Vườn thanh long của gia đình anh Võ Văn Khanh được cấp chứng nhận đạt chuẩn Global Gap. Ảnh: Trần Trung.

Từ những nỗ lực không ngừng nghỉ, tháng 5/2021 toàn bộ diện tích thanh long của anh được chứng nhận đạt chuẩn Global Gap. Mặc dù ảnh hưởng phức tạp của Covid-19 nhưng nhờ sản xuất bài bản, khoa học, đáp ứng đầy đủ các tiêu chí, tiêu chuẩn, thông qua đối tác là một công ty trái cây ở Cần Thơ, hiện những quả thanh long do anh sản xuất đã được xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới trong đó có các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản...

Anh Võ Văn Khanh (bìa phải) giới thiệu sản phẩm thanh long đạt chuẩn hữu cơ của gia đình với các đối tác. Ảnh: Trần Trung.

Dẫn chúng tôi thăm vườn thanh long xanh mướt, nặng trĩu quả, anh Khanh chia sẻ, sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn GlobalGAP không khó, điều quan trọng là trong quá trình sản xuất phải đảm bảo quy định về sử dụng phân, thuốc và đảm bảo thời gian cách ly an toàn. Đặc biệt, trái thanh long thông qua chuyển đổi số phải được ghi lại nhật ký sản xuất để truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Biến cành thanh long thành phân hữu cơ

Sản xuất thanh long theo chuẩn tiêu chuẩn GlobalGAP cũng có những đặc thù riêng, cái khó nhất là yếu tố đảm bảo vệ sinh môi trường. Bởi để đảm bảo năng suất cho cây, sau mỗi vụ thu hoạch bắt buộc phải tiến hành tỉa bỏ các cành già, cành bệnh, cành đã cho quả 2 năm… Việc đó sẽ tạo ra một khối lượng khá lớn xác bã thực vật và có thể là điều kiện tốt để nguồn bệnh hiện diện và phát triển gây hại cho cây trồng trong vườn nếu chúng không được xử lí tốt.

Cụ thể, bình quân một trụ thanh long mỗi năm cần loại bỏ từ 10 - 12kg cành không hữu dụng, cành bệnh, mỗi ha trồng khoảng 1.200 - 1.300 trụ, suy ra lượng cành cần được loại bỏ khoảng 12 - 15 tấn/năm.

Theo anh Khanh, trung bình 1 hecta thanh long/năm có khoảng 12 - 15 tấn cành không đạt yêu cầu cần loại bỏ là gánh nặng đối với môi trường nếu không áp dụng chế phẩm sinh học vào xử lý. Ảnh: Minh Sáng.

Qua các biện pháp như chôn lấp, đốt,… không mang lại hiệu quả cao, anh suy nghĩ tại sao không biến chúng thành nguồn phân hữu cơ để trả lại dinh dưỡng cho đất, vừa bảo vệ môi trường, vừa tiết kiệm chi phí đầu tư?

Xuất phát từ câu hỏi đó, một lần nữa anh tìm tới Viện nghiên cứu cây ăn quả miền Nam để đề xuất ý tưởng và tìm câu trả lời. Qua sự tư vấn, hướng dẫn của Viện, anh đã tìm ra được phương pháp ủ cành thanh long thành phân bón chất lượng, vừa giải quyết được vấn đề vệ sinh môi trường, vừa tiết kiệm nhân công và tạo ra hàng chục tấn phân bón mỗi năm.

Anh Khanh hướng dẫn người dân địa phương quy trình ủ và bón phân từ cành thanh long. Ảnh: Trần Trung.

Chia sẻ bí quyết của mình anh Khanh cho biết, trước hết để biến cành thanh long thành phân thì phải tìm được chế phẩm sinh học phù hợp. Theo đó, do đặc thù nên đất của Long An nói riêng và ĐBSCL nói chung thường xuyên bị ngập nước, chưa kể là phèn chua nhiễm mặn... chính vì vậy các chế phẩm cần phải đẩy nhanh quá trình phân hủy, không bị tác động bởi thời tiết, khí hậu, số biến chủng vi sinh vật có lợi nhiều, phân bón tạo ra có hàm lượng dưỡng chất cao. Thứ hai, cành thanh long loại bỏ chủ yếu là già cỗi rất khô, cứng... cần phải có giải pháp băm nhỏ để việc phối trộn hiệu quả, rút ngắn quá trình ủ.

Được sự giới thiệu của Hội làm vườn tỉnh Long An, anh biết đến một loại chế phẩm đáp ứng được yêu cầu này. Theo đó, với 4 chủng nấm đối kháng trichoderma được phân lập và nhân nuôi bằng công nghệ cao phân tách bào tử nên chế phẩm này có khả năng phân hủy nhanh tàn dư hữu cơ. Sản phẩm còn có hàm lượng acid humic, acid fulvic rất cao với đặc tính vượt trội về cung cấp dinh dưỡng, tiêu diệt mầm bệnh.

Những cành trái thanh long bỏ đi, chỉ cần được cắt nhuyễn cho vào hố đã được lót bằng bạt nilon nhằm cách ly với môi trường đất nước hoặc trực tiếp vào gốc rồi cho chế phẩm vào ủ, sau 7 đến 10 ngày tiếp tục bổ sung chế phẩm, trung bình một kg chế phẩm có thể ủ được 3 đến 4 tấn phân bón. Sau hơn 1 tháng là có thể sử dụng được nguồn phân bón đã được ủ. Với cách làm này, giúp cây phát triển khoẻ mạnh bộ rễ và phòng chống bệnh hiệu quả, tiết kiệm được từ 30 – 40% lượng phân phải bón cho cây hằng năm.

Nhờ ứng dụng chế phẩm sinh học vào ủ cành thanh long không chỉ góp phần bảo vệ môi trường còn giúp cây phát triển khỏe và phòng chống bệnh hiệu quả, tiết kiệm được từ 30 – 40% lượng phân phải bón cho cây hằng năm. Ảnh: Trần Trung.

Theo Sở NN-PTNT tỉnh Long An, địa phương có gần 2.100 ha thanh long sản xuất ứng dụng công nghệ cao. Trong đó, xây dựng mô hình điểm diện tích gần 842 ha ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, kết hợp hướng dẫn nông dân sản xuất theo VietGAP, GlobalGAP sử dụng phân hữu cơ vi sinh, phân sinh học, bẫy côn trùng, máy băm dây thanh long, ủ phân hữu cơ từ cành thanh long... làm cơ sở để cấp chứng nhận VietGAP, GlobalGAP.

“Các mô hình đã từng bước giúp người nông dân quen dần với việc sử dụng phân hữu cơ, phân sinh học, chế phẩm sinh học trong quá trình sản xuất thanh long nhằm cải tạo đất, tăng cường hoạt động của rễ giúp hấp thụ chất dinh dưỡng tốt hơn, sử dụng chế phẩm sinh học để quản lý một số nấm bệnh vùng rễ, làm quen với việc ghi chép nhật ký sản xuất, sản xuất theo hướng VietGAP, GlobalGAP.

Trong đó, mô mình băm cành và ủ phân hữu cơ từ cành nhánh thanh long là một trong những mô hình hay đang được nhân rộng bởi sử dụng chế phẩm sinh học phân hủy tốt xác bã hữu cơ, sau đó được sử dụng bón lại cho cây thanh long vừa tiết kiệm phân bón, quản lý nguồn bệnh còn có tác động tốt trong việc bảo vệ môi trường...” ông Nguyễn Chí Thiện, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Long An chia sẻ.

Ê hề quýt ngọt

Giống quýt ngọt PQ được trồng chủ yếu trên đất bazan thuộc 3 huyện, thị gồm Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp và Thị xã Thái Hòa của tỉnh Nghệ An. Từ Tết Nguyên đán đến nay là mùa thu hoạch quýt, hiện đang vào mùa thu hoạch đại trà với tổng sản lượng ước đạt 14.000 - 15.000 tấn quả trên các diện tích cho thu hoạch.

Thế nhưng thật đáng buồn, quả quýt vừa to, vừa ngọt bán với giá 2.000 đến 2.500 đ/kg vẫn ế, không tiêu thụ được. Nông dân trồng quýt ở Nghệ An đang phải cầu cứu tỉnh, huyện giúp đỡ để 'giải cứu'.

Ông Hoàng Thanh Hoài ở xã Nghĩa Yên, huyện Nghĩa Đàn có 1 ha quýt trồng cách đây 7 năm, đang thời kỳ sai quả, dự kiến sẽ cho năng suất 30 tấn quả/ha.

Trong dịp Tết Nguyên đán Tân Sửu, ông mới chỉ bán được khoảng 2 tấn quả, từ sau Tết đến nay chẳng có thương lái nào đến mua. Quýt chín rụng đầy gốc cây, bán với giá 2.000 - 2.500 đ/kg cũng không có người mua.

Hiện trên cây vườn ông còn khoảng 20 tấn quả nữa, không bán được. Một số đã bị rụng hết quả, các chồi non của cây lại tiếp tục ra hoa mới. Bây giờ chặt phá để trồng cây khác thì tiếc, để vậy thì sợ vụ tới lặp lại cái cảnh thừa ế như năm nay cũng không xong.

Bà Nguyễn Thị Thành ở xã Nghĩa Mai, huyện Nghĩa Đàn buồn bã: Cả vườn quýt rộng mênh mông quả chín vàng treo trên cây cứ rụng dần, chất thành đống ở dưới gốc không buồn hái, vì không bán được cho ai.

Theo chị Thành, mọi năm trung bình bán 8.000 - 10.000 đ/kg quả không khó và sau Tết là bán hết, trừ chi phí còn lại khoảng trên dưới 100 triệu đồng thu nhập. Năm nay bán với giá 2.000 đ/kg cũng không có người mua.

Ông Hoàng Văn Phúc, Chủ tịch UBND xã Nghĩa Yên cho biết: Toàn xã có 102 ha quýt PQ, trong đó có 93 ha cho thu hoạch. Nhưng nóng nhất hiện nay là quýt của bà con không tiêu thụ được, khiến các chủ hộ đứng ngồi không yên.

Năm nay quýt lại được mùa lớn, năng suất thấp nhất là 20 tấn quả/ha, cao nhất đến 30 tấn/ha. Nhưng bà con nông dân ở đây từ Tết Nguyên đán đến nay mới bán được 10% sản lượng, số còn lại 90% (khoảng 2.000 tấn quả) chưa bán được, đang trên cây.

Ồ ạt trồng quýt 

Nguyên do quýt thừa ế nhiều, không bán được, theo ông Phúc là nhiều năm trước đây, diện tích quýt chưa nhiều, bán được giá, thu nhập khá nên bà con đua nhau mở rộng diện tích trồng quýt quá 'nóng'.

Trong khi đó, khả năng tiêu thụ quả quýt của thị trường có hạn và đặc biệt năm nay không may lại gặp dịch bệnh Covid-19 nên các tư thương đến mua rất ít do việc vận chuyển, lưu thông quýt ra các thị trường để bán gặp nhiều khó khăn.

Đến huyện Quỳ Hợp càng bi đát hơn, ông Cao Minh Thường ở xã Nghĩa Xuân đang chặt bỏ hàng trăm cây quýt để lấy lại đất trồng mía. Theo ông Thường, giá mía có thể thấp, cao thất thường. Nhưng đến mùa thu hoạch được nhà máy đường bao tiêu hết sản phẩm, bà con không phải lo thừa ế, buồn bã như cây quýt hiện nay.

Theo ông Quản Văn Giang, Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp: Toàn huyện có trên 560 ha quýt, năm nay quýt được mùa lớn, năng suất đạt từ 18 - 20 tấn quả/ha. Nhưng khốn nỗi đến bây giờ còn hơn một nửa diện tích quýt quả chín đỏ trên cây không biết giải quyết thế nào để bà con nông dân yên tâm giữ lại vườn quýt.

Cũng theo ông Quản Văn Giang, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng thừa ế quýt với khối lượng lớn như năm nay là do mấy năm trước diện tích sản xuất quýt còn ít, sản lượng không nhiều, bán được giá.

Từ đó, bà con nông dân đổ xô mở rộng diện tích trồng lên nhiều, sản lượng lớn. Trong khi sản xuất còn thiếu sự liên kết với các doanh nghiệp để bao tiêu sản phẩm thì việc thừa ế quýt như hiện nay là tất yếu.

Vì vậy, chừng nào sản xuât cây ăn quả nói chung và cây quýt nói riêng không có sự liên kết với doanh nghiệp, chưa có nhà máy chế biến thì tình trạng thừa ế, mất giá, không bao tiêu được còn tiếp tục diễn ra như hiện nay.

Còn theo ông Lâm Văn Thắng, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Nghĩa Đàn: Toàn huyện có trên 440 ha quýt PQ cho thu hoạch tập trung chủ yếu ở các xã Nghĩa Mai, Nghĩa Yên, Nghĩa Thọ… Năng suất dự kiến đạt từ 20 - 22 tấn quả/ha, sản lượng trên 8.000 tấn. Trong số này mới hái bán được 1/3, còn lại 2/3 sản lượng quả chưa tiêu thụ được, quả quýt đã chín vàng rộ đang treo trên cây.

Trước thực trạng mùa thu hoạch quýt năm nay bà con nông dân không bán được, người dân kêu cứu, lãnh đạo xã, huyện ở 2 huyện Quỳ Hợp và Nghĩa Đàn nơi có diện tích và sản lượng quýt nhiều nhất tỉnh đang trong cảnh bối rối, chưa có lối thoát rõ ràng.

Vừa qua, Hội Nông dân tỉnh và Tỉnh đoàn Nghệ An cũng đã vào cuộc 'giải cứu' giúp bà con nông dân tìm cách tiêu thụ quýt.

Hội Nông dân tỉnh cũng như Tỉnh đoàn Nghệ An đã họp khẩn với các tổ chức đoàn thể của mình ở 21 huyện, thành, thị trong tỉnh để bàn biện pháp 'giải cứu' nhanh nhất, hiệu quả nhất giúp nông dân trồng ở 2 huyện Nghĩa Đàn và Quỳ Hợp tiêu thụ hết sản phẩm. Nhờ sự vào cuộc này, sản lượng quýt bị thừa ế trong vòng 2-3 ngày gần đây đã được tiêu thụ đáng kể.